منطقه حفاظت شده حنا و شكار ممنوع حنّا واقع در 30 كيلومتری جنوب شرقی شهر سميرم و 8 كيلومتري شمال شهر حنّا شامل درياچه سد مخـزنی حنّا و كوههای موجود در جنوب و جنوب شرقی آن به وسعت 18750 هكتار است كه در حدفاصل E514125 تا E515410 طول شرقی و N310330 تا N311500 عرض شمالي قرار گرفته و ارتفاع متوسط آن از سطح درياهای آزاد 2330 متر است. نزديکترين منطقه مسكونی به اين منطقه روستـای اسلامآباد (يا قلعه مختارخان) است.
سيمای طبيعی منطقه حفاظت شده حنا
منطقه شكار ممنوع حنّا شامل دو اكو سيستم متمايز از هم است كه در كنار هم زيستگاههای مناسبی را جهت حفظ زنجيره حيات در اين منطقه بوجود آوردهاند.
اكوسيستمهای خشكی (كوهستانی)
اين اكو سيستمها شـامل يك رشتـه كـوه بلند و طويل با آبراهههای عميق و پرشيب بهنام رشته كوه (رگ حنّا) است كه دارای چندين قله مرتفع شامل قلهسنگ رستم به ارتفاع 2956 متر، قله نفه به ارتفاع 2865 متر است.
طول رشته كوه رگ حنّا حدود 25 كيلومتر با عرض 8 تا 5/4 كيلومتر است. بخش شمالی اين رشتهكوه بهطول 5/17 كيلومتر در مركز منطقه شكار ممنوع حنّا واقع شده است. اين رشته كوه آهكی دارای سختونهای بريده بريده و درههای عميق و پرشيب است كه در دامنهها بصورت تپه ماهورهايی با شيب ملايم ظاهر میگردد و در پايينترين شيب به درياچه سد حنّا و دشتهاي جلگهای حاشيهای منتهی میگردد.
اين ارتفاعات نقش مهمي در مسائل هيدرولوژيكی و اكولوژيكی منطقه دارند و بعضاً سرچشمه رودخانههای دائمی و فصلی تأمينكننده آبدرياچه سد حنّا از اين ارتفاعات منشاء میگيرند.
- بیشتر بخوانید : آشنایی با تفنگ بادی رنجر
اكو سيستمهای آبی
اين اكو سيستمها شامل درياچه سد حنّا و رودخانههای تأمينكننده آب درياچه میباشند.
راههای دسترسی
براي رسيدن به درياچه حنّا و مناطق كوهستانی حاشيه آن دو مسير وجود دارد :
- جاده سميرم به حنا : در سمت جنوب شهر سميرم جاده شـوسه باريكی به طول 35 كيلومتر به سمت شهـر حنّا منشعب میگردد كه راه اصلی درياچـه در كيلومتـر 30 آن به طول يك كيلومتر به سمت شرق از آن جدا میشود و پس از دور زدن، درياچه سد حنّا به سمت شهرستان آباده ادامه مسير میدهد.
- جاده سميرم ـ اسلامآباد : اين جاده از شمال منطقه میگذرد و شهر حنّا را به روستای اسلامآباد مرتبط میكند.
پوشش گياهی
پوشش گياهی اين منطقه به دليل موقعيت خاص جغرافيايی (قرارگرفتن در دامنههای بلندترين ارتفاعات رشته كوه زاگرس، يعني قلل مرتفع دنا)، بالابودن ميزان نزولات جوی و نيز اقليم خنك و مرطوب آن كاملاً متنوع و از نظر دانش گياهشناسی از اهميت زيادی برخوردار است. 3/42% حوضه آبريز رودخانه حنّا را اراضی مرتعی تشكيل میدهد.
نسبت اراضی شخمخورده قديمی و ديمزارها 4/31% است كه از قابليت مرتعی برخوردارند و با انجام عمليات اصلاحی، قابل احيا است و حدود 21% اراضی منطقه سنگلاخی و صخرهايی هستند.
از نظر وضعيت، مراتع عالي و خوب در منطقه وجود ندارد بلكه معادل 29% ازمراتع دارای وضعيت متوسط، 66% داراي وضعيت فقير و 5% بسيار فقير هستند. در اين منطقه حدود 24 تيپ گياهي تشخيص داده شده است كه گياه مناسب آن گونههای گون (Astragalus sp.) است كه در 17 تيپ از 24 تيپ حضور دارند و در دو تيپ تنها گونه غالب را تشكيل میدهند.
گونه غالب مرتعی ديگری كه بعد از گونها از فراوانی نسبتاً مناسبی برخوردار است جار و علفي (Bromus Tomentellus) است كه در 12 تيپ گياهی به عنوان گونه غالب حضور دارد.
- بیشتر بخوانید : آشنایی با تفنگ بادی شادو 1000
حيات وحش جانوری
حيات وحش منطقه شامل جانوران خشكیزی و آبزی است كه دارای تنوع قابل توجهی میباشد.
پستانداران منطقه
- در ارتفاعات : كل و بز
- در كوهپايهها : قوچ و ميش وحشی، گرگ، كفتار، شغال، روباه و سمور
پرندگان منطقه
- پـرنـدگان خشکیزی : كبك، تيهو، بلـدرچيـن و سنگ چشم خاكستری، انــواع گنجشكهـا بهخصوص گنجشک معمولی و انواع كلاغها بخصوص كلاغ ابلق
- پرندگان آبزی: اردك كله سبز، خوتكا، چنگر، تنجه، آنقوت، غاز خاكستـری، اردك سرحنايی، اگـرت بزرگ، اگرت كوچك، پرستـويی دريايی بد صدا، كاكايی صورتی، تليلهكوچك، سليمكوچك، فلامينگو، كفچـه نـوك، چـوب پا، آب چليـك تكزی، بـاكلان، عقاب دريـايی دم سفيد و عقـاب طلايي
خزندگان منطقه
- لاك پشت مهميزدار غربی، مار پلنگی، افعـی شاخـدار، تيره مار، مار چليپر، كورمار و انواع مارمولكها از خانوادههای لاسرتا و جكوها
ماهيان منطقه
- تاكنون در سد حنّا 7 گونه ماهی استخوانی بومی و 2 گونه ماهی پرورشی نمونهبرداری و شناسايی شدهاند.
الف) ماهيان بومی :
اين ماهيان از رودخانههای تأمينكننده آب درياچه آمدهاند و بهخاطـر محيط غنی از مـواد غذايی و شرايط محيطی مناسب به سرعت در حال رشد و تكثير میباشند.
ب ) ماهيان پرورشی : قزل آلای رنگينكمان
ويژگیهای عمومی درياچه سد حنّا
- در سال 1373 وزارت نيرو در دره حنّا جهت جلوگيری از هدر رفتن آب رودخانه حنا و گسترش فعاليتهاي كشاورزی در اراضي حنّا اقدام به احداث سد خاكی به ظرفيت مخزن 50 ميليون متر مكعب، با طول تاج حدود 245 متر و عرض 10 متر با ارتفاع 35 متر براي تأمين آب 2500 هكتار از اراضی دشت حنا نمود.
- اين درياچه دارای مساحت بين 520 هكتار در مهرماه و 890 هكتار در اسفندماه با عمق بين 2 متر تا 30 متر میباشد. حجم ساليانه آب دخيره شده درياچه بين 45 تا 50 ميليون متر مكعب است. حجم آب ورودی ساليانه به درياچه حدود 42 ميليون متر مكعب است كه از نزولات جوی و آب دو رودخانه شش بلوكی و رحيمی تأمين میگردد. با توجه به شيب بستر و نسبت سطح به عمق، مساحت درياچه به دو قسمت عمده تقسيم میشود.
- قسمت اول كه بلافاصله پشت سد قرار دارد، دارای عرض كم و عمق زياد و قسمت دوم دارای سطح وسيع و عمق كم میباشد. مساحت قسمت كم عمق بالايی حدود 8 برابر قسمت عميق پايينی است.
منابع تأمينكننده آب درياچه حنّا
با توجه به اينكه منطقه كاملاً كوهستانی بوده و چهار طرف درياچه سد بهوسيله بخشي از ارتفاعات دامنه رشتهكوه دنا محصور گرديده و با عنايت به اينكه نزولات جوي در آن بيشتر بهصورت برف ميباشد. در دامنه اين ارتفاعات رودخانههاي فصلي و دائمي متعددي وجود دارد كه آب آنها به درياچه حنّا ميريزد. چهار رودخانه دائمي موجود در منطقه كه منابع اصلي تأمينكننده آب درياچه ميباشند، عبارتند از :
- رودخانه حنّا: از اتصال دو رودخانه شش بلوكي و رحيمي رودخانه حنّا بهوجود ميآيد. اين رودخانه يكي از شاخههاي رودخانه سميـرم است كه در محل رودآباد به رودخـانه ماربر متصل گرديده و پس از طي مسافت 35 كيلومتر در شمال منطقه كهكيلويه به رودخانه خرسان ميپيوندد. مساحت حوضه حنّا 710 كيلومتر مربع و ميانگين بارنـدگي ساليانه آن حدود 350 ميليمتر و ميزان تبخير و تعرق ساليانه آن حدود 6/641 ميليمتر است. متوسط دبي ساليانه خشكسالي صدساله و دبي ساليانه ترسالي صدساله به ترتيب مابين 60 -40، 6/28-5/16، 4/136-125 ميليون متر مكعب در سال و دبي سيلابي هزارساله 701 – 589 متر مكعب در ثانيه است.
- رودخانه رحيمي: اين رودخانه از ارتفاعات شمال منطقه ؛ (ارتفاعات دلما) سرچشمه گرفته و پس از دريافت آب رودخانه چاه تل (كه از تالاب جركان سرچشمه ميگيرد) و آب چشمهای معروف به چهل چشمـه به درياچه حنّا ميريزد.
- رودخانه ششبلوكي: اين رود از ارتفاعات ششبلوكي و قبر كيخا واقـع در شرق و شمال شرقي درياچه حنّا سرچشمه گرفته و پس از گذشتن از روستاهاي قلعه مختارخان و اسلامآباد به درياچه حنّا ميريزد.
- رودخانه بهمنزاده: اين رودخانه يكي از سرشاخههاي رودخانه شش بلوكي است كه در سالهاي پرباران داراي جريان دائمي است.
اهميت و ويژگيهاي درياچه سد حنّا
ايجاد درياچـه حنّا و تقـويت پـوشش گيـاهي منطقه حاشيه درياچه باعث تجمـع پرندگان و ايجاد محيطي مناسب براي زيست و تكثيـر انواع حشرات و جانوران، افزايش غناي گونهاي و پتانسيلهاي زيستي، اقليمي و هيدرولوژيكي منطقه گرديده و در مجموع چشماندازي طبيعي و زيبا و تفرجگاهي دلپذير را به وجود آورده است.
گياهان موجب توازن اكولوژيكي خاك و عامل مؤثري براي بقاي زندگي پرندگان، حشرات و غيـره هستند. با ايجاد درياچه حنّا، تنـوعزيستـي(Biodiversity) منطقـه تقـويت شده، جاذبههاي جهانگردي و تفريحي (اكوتوريسم) در منطقه به وجود آمده و محيط مناسبي براي پژوهشگران علوم زيستي ايجاد شده است: درههاي عميق و زيباي منطقه باعث جذب دوستداران طبيعت و كوهنوردان شده و بالاخره ايجاد درياچه باعث جذب هزاران پرنده بومي و مهاجر گرديده كه در فصلهاي زمستان و تابستان در اين درياچه زمستانگذراني، تغذيه، استراحت و تخمگذاري ميكنند.
به سبب قرار گرفتن درياچه حنّا در ميـان زمينهاي كشاورزي و مـراتع عشايري و بارنـدگي قابلتوجه منطقه، هر ساله مقدار زيادي رسوبات، كودهاي دامـي و كـودهاي شيميـايي از زمينهاي حاشيـه به داخل درياچه تخليه ميگردد كه باعث رشد گياهان آبـزي و كاهش حجم ذخيره درياچه گرديده و در دراز مدت عمر مفيد درياچه و سد را تهديد خواهد كرد.
درياچه حنّا علاوه بر قابليتهاي فوق، توانهاي گوناگون بومشناختي، تفرجگاهي، اقتصادي و اجتماعي از ارزشهاي تحقيقاتي و علمي فراواني نيز برخوردار است. در حال حاضر اين درياچه بهعنوان منبع حياتی و مؤثر در زندگي ساكنان منطقه محسوب میشود و يكي از ارزشهاي منحصر به فرد در اين منطقه بهشمارمیآيد.
